Design thinking, problemen oplossen zoals designers dat doen
De kans is groot dat er zich momenteel in jouw bedrijf, organisatie of huishouden een probleem voordoet. Er zijn namelijk miljoenen problemen die op dit moment om een oplossing smeken. Grote én kleine problemen. Dat gaat van klimaatverandering tot kinderen die niet in bad willen. Hoeveel problemen er ook zijn, er zijn echter slechts drie stijlen om ze op te lossen.
Analytisch denken
De eerste kennen we allemaal goed. Die werd ons met de paplepel ingegeven, dat is de analytische stijl. Deze stijl zie je bijvoorbeeld bij artsen terugkomen. Hierbij wordt een probleem onderzocht op oorzakelijke basis. Wat is het probleem en waardoor wordt het veroorzaakt? Een zeer effectieve manier voor bepaalde problemen. Pas als men weet wat het probleem is en waardoor het wordt veroorzaakt, wordt er over gegaan tot het bedenken van een gepaste oplossing.
Besluitvorming
De tweede stijl van problemen oplossen situeert zich veelal bij politiekers en managers. Hier gaat het om besluitvorming. In deze stijl gaat het niet zozeer om het volledig doorgronden van een probleem maar meer om het maken van een afgewogen keuze. Hierbij worden alle opties, belangen, voors & tegens tegen mekaar afgewogen. Deze stijl is zeer nuttig voor lastige keuzes waarbij de oorzaak minder van belang is. Wat bij de analytische stijl wél zo is.
Design thinking
Dan heb je nog de derde, minst gekende stijl van problemen oplossen. Eentje die we nauwelijks leerden op school en die tot op vandaag nog weinig gekend is. Deze stijl is gericht op het bedenken van nieuwe oplossingen. Architecten, designers en artiesten hanteren deze stijl. Soms zelfs zonder dat ze het zelf doorhebben. Deze stijl gaat niet zozeer uit van problemen maar van het creëren van oplossingen. Design thinking is problemen oplossen zoals designers dat doen. Het is een normale en goed aan te leren manier van denken om iets nieuws te bedenken die voor iedereen geschikt is. Deze stijl van denken is dus niet voorbehouden aan designers. Toch wordt deze stijl helaas vaak als naïef of onprofessioneel gepercipieerd. Dat komt vooral door zijn speelse karakter. Toch is het net die speelsheid die deze methode zoveel kracht geeft. Het is een manier van denken die veel breder toegepast zou mogen (moeten) worden.
School versus realiteit
Op school werd er veel tijd gespendeerd aan het aanleren van talen, rekenen en wiskunde. Daarbij kregen we sommen en vragen voorgeschoteld waarbij steeds één antwoord van toepassing was. Iets wat zelden voorkomt in het dagelijks leven! Zelden is een probleem volledig, helder en duidelijk. Zelden is er maar één antwoord correct. In het 'echte leven' zijn vaak meerdere mogelijkheden beschikbaar waar je de beste (of minste slechte) uit moet kiezen. Problemen in het dagelijks leven vragen gewoonweg een andere houding en skillset dan die voor het oplossen van sommen en vraagstukken. Deze problemen vragen een creatieve houding. Het jammere aan de zaak is dat die creatieve houding wordt gezien als iets wat bestemd is voor de 'pretvakken' als P.O. Dit verschijnsel kan je trouwens ook doorvertalen naar de bedrijfswereld. Teams moeten analyseren, plannen, uitvoeren en controleren. En af en toe moet er iets bedacht worden. Tussen de soep en de boterhammen. Daarvoor wordt dan een brainstorm georganiseerd op vrijdagnamiddag. Veelal worden deze sessies gezien als een les tekenen. Een leuke afwisseling voor het 'echte werk'. Die onderwaardering is vreemd maar ergens ook begrijpelijk.
Vreemd omdat nieuwe dingen creëren ons eigelijk in het bloed zit. Kijk maar eens om je heen en word je bewust van alle zaken die door de mens zijn bedacht. De kleren die je aanhebt, de smartphone waarmee je belt, de auto waarmee je rijdt, de software waarmee je dagelijks werkt, je elektrische fiets, kookvuur, tuinstoel, en ga zo maar door. Zelfs onze wetten, onderwijs en wegennet zijn ontworpen. Het is datgene wat de mens onderscheid van de (meeste) dieren. En wees er maar zeker van dat ook jij al zaken hebt ontworpen. Iedereen doet namelijk aan ontwerpen. Wanneer je 's morgens voor je kleerkast staat en beslist wat je gaat aandoen ben je iets aan het ontwerpen. Alleen heb je dat niet door. Je bent onbewust onbekwaam.
Het verrassingseffect
Verrassingen en toeval zijn zeer belangrijk in deze manier van denken. Het is vaak de aanleiding tot grote uitvindingen en innovaties geweest. Penicilline werd zo ontdekt. Niemand zat daar op te wachten maar het werd wel ontdekt door een louter toeval. En ook op internet, Facebook, sms en Viagra zat niemand aanvankelijk te wachten. Daar was initieel weinig interesse voor. Toch spreken we hier van werkelijk vernieuwende innovaties die niet meer weg te denken zijn uit onze huidige maatschappij.
Denken versus doen
Toch lijkt het proces van design thinking moeilijk te omarmen en adopteren in bedrijven en organisaties. Dat komt omdat het een proces is dat ruimte vraagt en zich moeilijk laat definiëren van te voren. Als een bedrijf te lijden heeft onder een omzetdaling of ontevreden personeel zullen zij wellicht niet inzetten op wat 'experimenten om te kijken wat kan werken'. Velen zullen kiezen voor de analytische aanpak waarbij men aan de hand van een zeven stappenplan het probleem volledig blootlegt.
Dat de analyticus het probleem volledig doorgrondt, staat buiten kijf. Dat deze zelden met verrassende of inspirerende oplossingen naar buiten komt, wordt vaak over het hoofd gezien. We spenderen graag veel tijd en geld aan analytisch en kritisch denken. Veel meer dan aan het oplossingsgerichte design thinking.
We moeten af van het Cartesiaanse wereldbeeld dat je je van de wereld moet afsluiten om (goede) ideeën te krijgen. Dat denken voorafgaat aan het doen. Dat het krijgen van ideeën een intern proces is dat zich uitsluitend afspeelt in het brein. En design thinking moet dringend af van het vrijblijvende 'speeltijd-imago' en moet dringend een prominentere plaats krijgen in de bedrijfswereld. Want als er één ding resultaatgericht is, is het wel design thinking.
"Scientists discover the laws that governs today's reality but designers invent a different future."
